Różnorodność biologiczna lasów to szerokie pojęcie, do którego odnoszą się wszystkie formy życia występujące na obszarach leśnych i pełniona przez nie ekologiczna rola. Różnorodność obejmuje więc nie tylko drzewa, ale także mnogość zamieszkujących je roślin, zwierząt i mikroorganizmów.
Różnorodność biologiczna lasu jest wynikiem ewolucji i procesów trwających od tysięcy, a nawet milionów lat.
Lasy zapewniają siedlisko dla 80% gatunków płazów, 75% gatunków ptaków, 68% gatunków ssaków.
Lasy pokrywają 31% globalnego obszaru Ziemi, nie są jednak równomiernie rozmieszczone. Prawie 1/3 to las pierwotny, a prawie połowa wszystkich lasów pokrywa terytoria 5 krajów: Brazylii, Kanady, Chin, Federacji Rosyjskiej i Stanów Zjednoczonych.
Ponad 1/3 lasów naszej Planety to lasy pierwotne, gdzie nie notuje się widocznych oznak aktywności człowieka, a procesy ekologiczne nie są w stopniu znaczącym zakłócone.
Lasy dostarczają nam największą różnorodność biologiczną, stąd ochrona ich jest tak bardzo ważna dla naszej Planety.
Jednak! Wylesienie i degradacja lasów postępuje w zastraszającym tempie. Oszacowano, że od 1990 roku ok. 420 mln hektarów lasów zostało utraconych na rzecz innego przeznaczenia gruntu. Co prawda wskaźnik ten w stosunku do lat ubiegłych maleje – na przestrzeni lat 2015-2020 wskaźnik wylesienia wyniósł ok. 10 mln hektarów rocznie, kiedy to w latach 90tych wynosił 16 mln rocznie – to wciąż wielkości są zatrważające.
Świat nie jest na dobrej drodze, aby sprostać wyznaczonej Strategii Narodów Zjednoczonych by zwiększyć o 3% powierzchnię lasów na całym świecie do 2030 roku.
Od 1990 roku obszar lasów pierwotnych na całym świecie zmniejszył się o ponad 80 mln hektarów. 100 mln hektarów lasów zostało dotknięte poprzez pożary, szkodniki, choroby, niekorzystne zjawiska pogodowe. Jednak to ekspansja rolnictwa – głównie hodowla bydła, uprawa soi i palm olejowych – pozostaje głównym motorem wylesiania i fragmentaryzacji lasów, a co za tym idzie utraty różnorodności biologicznej lasów.
Musimy zdawać sobie sprawę, że to właśnie dzięki różnorodności biologicznej lasów nasz system uprawy m.in. uzyskuje wsparcie w przystosowywaniu się roślin do suchych terenów, jest domem dla owadów zapylających rośliny, a erozję gleb w ekosystemie górskim powstrzymują rozbudowane korzenie drzew. Lasy dostarczają wodę, łagodzą zmiany klimatu.
Zdrowie i dobrostan ludzi są ściśle powiązane z lasami. Ponad 28 000 gatunki roślin jest obecnie rejestrowane jako istotne w lecznictwie, a wiele z nich zostało znalezionych w ekosystemach leśnych. Wizyty w środowisku leśnym mogą mieć pozytywny wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka.
Różnorodność biologiczna lasów różni się w zależności od regionu, kraju i strefy środowiska, zależy od lokalizacji względem obszaru wiejskiego czy miejskiego. Miliardy ludzi są zależni od lasów jako źródła utrzymania i żywności, bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia.
Szacuje się, że 2,4 miliarda ludzi używa energii opartej na drewnie.
Ochrona i zrównoważone użytkowanie lasów, zachowanie lasów pierwotnych, plantacje leśne, drzewa w systemie rolno-leśnym, rola pól uprawnych i terenów zdegradowanych, … to wszystko ma kluczowe znaczenie dla ochrony światowej różnorodności biologicznej i bezpieczeństwa żywnościowego oraz dobrobytu ludzi na świecie.
Pewne jest, że musimy odejść od obecnej sytuacji w której popyt na żywność odzwierciedla się w niewłaściwych praktykach bazujących na pozyskiwaniu terenów pod wielko-powierzchniowe rolnictwo kosztem obszarów leśnych. W zamian, powinno się stosować zrównoważone praktyki produkcyjne przywracające produktywność zdegradowanym terenom rolnym, co zaowocuje w zdrowszej diecie pochodzącej ze zrównoważonych systemów żywieniowych, w redukcji utraty i marnotrawieniu żywności.
Agrobiznes i inwestorzy operujący w obrębie surowców naturalnych powinni przyjąć modele biznesowe przyjazne dla środowiska i odpowiedzialnie społecznie. Nie bez znaczenia jest tu również wola polityczna i odpowiednie regulacje prawne.
Zapobiegać, powstrzymywać, odwracać utratę lasów oraz ich bioróżnorodności po to by uzyskać korzyści dla obecnych i przyszłych pokoleń … to działania którym współczesny człowiek musi stawić czoło.
źródło/ raport „The State of The World’s Forests. Forests, biodiversity and people” 2020. Food and Agriculture Organization of the United Nations. UN environment programme.
zdjęcie/ Anne Nygård
redakcja/ KZ