System kaucyjny w Polsce to nowy mechanizm mający na celu zwiększenie recyklingu opakowań oraz ograniczenie zaśmiecania środowiska. Zgodnie z planami, system miał ruszyć 1 stycznia 2025 roku, jednak ze względu na opóźnienia legislacyjne i organizacyjne, jego wdrożenie zostało przesunięte na 1 października 2025 roku .
Co obejmuje system kaucyjny?
Od października 2025 roku system kaucyjny obejmie następujące opakowania:
- Jednorazowe butelki plastikowe na napoje o pojemności do 3 litrów (np. woda, soki, napoje gazowane).
- Szklane butelki wielorazowego użytku na napoje o pojemności do 1,5 litra.
- Metalowe puszki na napoje o pojemności do 1 litra.
Zgodnie z nowelizacją ustawy, wyłączone z systemu będą opakowania po produktach mlecznych, takich jak mleko czy jogurt pitny .
Kaucja i zwrot
- Za każde objęte systemem opakowanie będzie pobierana kaucja w wysokości 50 groszy.
- Kaucję będzie można odzyskać, oddając puste opakowanie w sklepie – nie będzie konieczne okazywanie paragonu.
- Duże sklepy (powyżej 200 m²) będą zobowiązane do odbioru opakowań objętych kaucją, natomiast mniejsze placówki będą mogły uczestniczyć w systemie dobrowolnie .
Cele i korzyści
Wprowadzenie systemu kaucyjnego ma na celu:
- Zwiększenie poziomu selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych (77% od 2025 r. i 90% od 2029 r.).
- Zmniejszenie zużycia surowców pierwotnych poprzez wykorzystanie materiałów pochodzących z recyklingu.
- Wyrabianie pozytywnych nawyków w zakresie segregowania odpadów i promowanie gospodarki o obiegu zamkniętym .
Wyzwania i kontrowersje
Pomimo szerokiego poparcia społecznego dla systemu kaucyjnego, pojawiają się obawy dotyczące:
- Braku odpowiednich przepisów wykonawczych i infrastruktury niezbędnej do sprawnego funkcjonowania systemu.
- Potrzeby poniesienia znacznych inwestycji przez przedsiębiorców, zwłaszcza w zakresie instalacji urządzeń do zbierania opakowań oraz budowy systemu IT .
- Możliwości wzrostu kosztów dla konsumentów oraz ryzyka nieefektywnego wdrożenia systemu bez odpowiednich regulacji prawnych .
Podsumowanie
System kaucyjny w Polsce, zaplanowany na październik 2025 roku, ma na celu poprawę efektywności recyklingu i ograniczenie zaśmiecania środowiska. Jego sukces będzie zależał od skutecznego wdrożenia infrastruktury, edukacji społecznej oraz współpracy między sektorem publicznym a prywatnym.